Tek bir damla olmalı tek bir, Susamış gönüllere ermeli tekbir...

Osmanlı Kuruluş ve Yükselme Dönemi


        OSMANLI DEVLETİ SİYASİ TARİHİ

   Osmanlı Devleti Kurulurken;
   Balkanların Durumu:
YBalkanlarda siyasi birlik yoktur.
YBalkanlarda Bizans’ın dışında; Bulgarlar, Sırplar, Arnavutlar, Eflak, Boğdan, Macaristan, Bosna ve Hırvat krallıkları vardır.
YBalkanlarda en güçlü devletler Macaristan ve Sırbistan’dır.
YBulgarlar, Sırplar, Bosnalılar ve Hersekliler  Or-todoks; Ulahlar, Macarlar, Hırvatlar, Venedikliler ve Cenevizliler Katolik’tir. Boşnaklar ise Bogomil mezhebine dahildir.
YBalkan halkı mezhep kavgaları, Macaristan’ın Katolik mezhebini kabul ettirme baskıları, feodal düzenin uzantıları, ağır vergiler ve devletlerin adil olmayan tutumlarından iyice bıkmıştır.
YBalkan halkının devletlerinden memnun olmaması ve balkanlarda birliğin olmaması Osmanlı’nın işini kolaylaştıracaktır.

   Bizans’ın Durumu: 
YTaht kavgaları sonucu yıpranmış(Bizans’ta sağlıklı bir veraset sistemi olmadığından dolayı taht kavgaları oldukça sık görülüyordu.), ekonomik yönden zayıflamış olan Bizans, ücretli askerler ile ayakta durmaya çalışıyordu.
YBatı yönünden Sırp ve Bulgarlar tarafından sıkıştırılıyordu.
YÜlkede mezhep kavgaları görülmektedir.
YTicaret Venedik ve Ceneviz tarafından yönlendiriliyordu.
YYunanistan ve Trakya’nın büyük bir bölümü Bi-zans’ın  elindeydi.
YAğır vergiler, mezhep çatışmaları, taht kavgalarının oluşturduğu durum ve devlet adamlarının halka karşı tutumu halkı devletten soğutmuştur.
YKilise devletin emri altında olduğundan dolayı,     Bizans’ta Avrupa’da olduğu gibi skolastik düşünce görülmemektedir. 

   Anadolu’nun Doğusunun Durumu:
Yİran’da 1256 yılında Büyük Moğol İmparatorluğu mirası üzerine kurulmuş olan Moğol İlhanlı Devleti vardır. Kösedağ Savaşından sonra yıkılacak duruma gelmiş olan Selçukluyu, yeni kurulan beylikleri, Trabzon  Rum İmparatorluğunu ve Çukurova Ermenilerini sömürmektedir.
YOsmanlı’yı dahi 1335 yılına kadar haraca bağlamış olan bu devlet 1336 yılında yıkılmıştır.

  Anadolu’nun Güneyini Durumu:
YAnadolu’nun güneyinde Toros Dağlarının eteklerine kadar genişlemiş olan Memluklu Devleti vardır.
Y1250 yılında kurulmuş olan Memluklu Devletine, Abbasi halifesini devletleri içinde barındırmaları, İslam aleminde saygın bir yer sağlıyordu.

   Anadolu’nun Kuzeyindeki Durum: 
YKaradeniz’in  kuzey düzlüklerinde Moğol olarak kurulan, fakat daha sonra Türklerin etkisi ile Türkleşmiş olan Altınorda Devleti yaşamaktadır.
YAltınorda Devleti Rusların  güneye inmesini ön-lüyordu.
Yİlk defa bu bölgede Türk birliğini sağlayan devlet Altınorda Devletidir.
YBu devletin Timur tarafından zayıflatılması parçalanmasına sebep olmuş; devletin parçalanarak hanlıklara bölünmesi sonucu ise bölgede durumu iyileşen Rusya zamanla hanlıkları hakimiyetine alarak Karadeniz’in kuzey düzlüklerinde söz sahibi olmuştur. 

   Anadolu’nun Durumu:
YAnadolu’da merkezi birlik yoktur.
YSahillerde Venedik ve Ceneviz iktisadi etkinliklerde bulunmaktadır.
YAnadolu Selçuklu Devletinin mirasçısı olarak kendilerini gören Türk beylikleri kendi aralarında savaş halindedir.
Yİnanç özgürlüğünden dolayı mezhep kavgaları görülmemektedir.

   Osmanlı’nın Kısa Sürede Ve Dengeli Büyümesinin Sebepleri:
Yİstimalet politikasının uygulanması.
YBeyliğin zayıflamış durumda olan Bizans sınırında kurulmuş olması.
YBalkanlarda birlik olmayışı.
YAnadolu beylikleri ile iyi geçinilmesi
YGaza ve cihat düşüncesi
YDoğudan gelen göçler sonucunda üreten ve savaşan nüfusun artması
Yİlk padişahların teşkilatçı kişiler olması
YMerkeziyetçi devlet anlayışından taviz verilmemesi
YAhiler, şeyhler, dervişler ve alperenlerin desteği.

 Osmanlı Devletini İskan Politikasının Amaçları:
YKonar-göçerleri yerleşik hayata geçirmek
YHuzuru sağlamak
Yİsyan etme ihtimali olanları ilgili bölgelerden uzaklaştırmak
YFethedilen bölgelere Türk-İslam kültürünü yerleştirmek
YIssız bölgeleri şenlendirmek ve üretime katmak
YBazı bölgelerdeki nüfus yoğunluğunu azaltmak

   Osmanlı İskan Politikası:
YKonar-göçerlerin yerleşik hayata geçirilmesi için konar-göçerlere  öncelik verilirdi.
YGöç işlemlerinin kolay olması ve göçmenlerin benzer hayat şartlarına uyum sağlamaları daha kolay olacağından dolayı göçmenler yerleştirme işleminin yapılacağı bölgenin yakınından seçilmeye çalışılırdı.
YGöçmen alınan bölgeden, bölgenin canlılığını düşürecek şekilde, göçmen alınmazdı.
YAnlaşmazlık içinde olan ailelerden birisinin alınmasına özen gösterilirdi.
YYeni yerleşenlere, gerekirse, emanet eşya verilirdi.
YYeni yerleşenlerin vergi mesuliyetleri kolaylaştırılırdı.
YGöçler birden bire yapılmazdı.
YGeçerli sebep olmadıkça geri dönüş yasaktır.
  Açıklamalar:
YGöç faaliyetleri yaklaşık 150 yıl sürmüştür.
YGöçler XIV. yüzyılın ortalarından başlayıp, XVI. yüzyılın sonlarına kadar devam etmiştir.
YKuruluş ve yükselme döneminde göçler, Anadolu’dan batıya doğru olurken; devletin gerilediği dönemde ise, devletin terk etmek zorunda kaldığı bölgelerden iç bölgelere doğru olmuştur.
YGerileme döneminde toprak kayıplarından dolayı, Osmanlı Devletinin genel nüfusu azalırken iç bölgedeki nüfus oranı artmıştır.
YOsmanlı Devleti zaman zaman dışarıdan gelen mültecileri de kabul etmek zorunda kalmıştır. Osmanlı’ya devlet liderlerinin dahi gelip sığınması Osmanlı Devletinin gücünü göstermektedir.
YDuraklama döneminde yoğun olarak görülen ve Anadolu’nun içinde gerçekleşen göç faaliyetleri ise Celali İsyanlarından dolayı devlet iradesinin dışında gerçekleşmiştir; ki buna Cela-yı Vatan da denilir.
 
 Osmanlı’nın Rumeli’ye Geçiş Sebepleri:
YYeni gelenlere yurt bulma düşüncesi
YGaza ve cihat düşüncesi
YYeni kaynak ve imkanlara kavuşma düşüncesi
YAnadolu beylikleri ile mücadele edilmek istenmemesi
Osmanlı’nı Rumeli’ye Geçişini Kolaylaştıran Sebepler: 
YBalkanlarda birlik olmaması
YBizans’ın zayıf durumda oluşu
YBizans’ın yardım isteklerine cevap veren Osmanlı’nın, Bizans’a yardıma gittiği zamanlarda, Rumeli’yi  tanıması
YAnadolu beyliklerinden destek alınmış olması
Karesi Beyliğinin yıkılması sonucunda donanmaya sahip olunması ve Rumeli’ye geçişin kolaylaşması

GİRİŞ: Osmanlılar Oğuzların Bozok Kolunun Ka-yı Boyunun Karakeçili Aşiretine mensuptur. Anadolu’ya Malazgirt Zaferinden sonra geldikleri zannedilmektedir. Yassıçemen Savaşında I. Alaaddin Keykubat’ın yanında yer alarak Harzemşahlara karşı savaşmışlardır. Alaaddin Keykubat tarafından Ankara’nın Karacadağ bölgesine yerleştirilmişlerdir. Bizans’ı vergiye bağlamasının bir sonucu olarak ise Ertuğrul Bey’e Selçuklu tarafından Söğüt civarının yurtluk olarak verilmesine sebep olmuştur. Osmanlılar bu dönemlerde Selçukluya Çoban-oğulları vasıtasıyla bağlıdırlar. (Bu bağlılık 1291 yılına kadar devam etmiştir.). Gündüzalp oğlu Er-tuğrul ölünce aşiretin başına ileri gelenler tarafından seçimle Osman Gazi getirilmiştir.(1281).
              OSMAN BEY(1281-1326)
  Bizans ile ilişkiler Ertuğrul Bey döneminde başlamıştı. Osman Bey aşiretin başına geçtiğinde İzmit, İznik, Bilecik ve Bursa Bizans tekfurlarının elindeydi.
  1288 yılında Porsuk Çayı sahilindeki Karaca-hisar’ı alması Osman Bey’in ününü artırdı.
  Osman Bey 1302 yılında Koyunhisar (Bafeon)  denilen yerde Bizans tekfurlarını malub etti. Bu savaş Osmanlı’nın Bizans ile ilk karşılaşmasıdır. Bu zafer üzerine ilk defa çağdaş kaynaklar Osman Bey’den bahsetmeye başlamıştır. Bu zafer sonucunda Osmanlı Kite Kalesi’ni almış ve Bursa’nı üç kıyısına da komşu olmuştur. Mudanya’nı da alınması ile Bizans’ın Bursa ile bağlantısı kesilmiştir. Dinboz Zaferi sonucunda ise Adronos ve Kestel Kalesi alınmıştır.
  Bu Dönemin Diğer Özellikleri:
Yİnegöl, Yarhisar, Bilecik, Karamürsel ve Mudurnu alındı.
YSöğüt, Yenişehir ve Bilecik merkez olarak kullanıldı.
YOsman Bey’e Selçukludan  1285 yılında beylik alametleri geldi.
Y1299’da Selçuklu devlet adamlarının bir kısmının Moğol baskısından dolayı Osmanlı’ya sığınmasının sonucunda Osman Bey Selçuklu karşısında bağımsızlığını ilan etmiştir.
YAhiler, Anadolu beylikleri ve tekfurlarla iyi geçinmeye çalışılmıştır.
YBu dönemde üzerinde Moğol hükümdarı, Selçuklu sultanının  ve Osman Bey’in adının  geçtiği ilk Osmanlı parası basılmıştır.
YDevlet teşkilatı yoktur.
YAskeriyede gönüllü birlikler kullanılmaktadır.
Y1320’den sonra askeri hareketlerin başına Orhan Bey geçmiştir.
YKonur Alp, Samsa Çavuş ve Akçakoca Osman Bey’in silah arkadaşlarıdır.
YAşiret beyliğe dönüştürülmüştür.
Y1213’de Harmankaya tekfuru Köse Mihail Müslüman olmuştur.
YBu dönemde Alyas ve İmralı Adası’nın da alındığı zannedilmektedir.
YBursa kuşatmasında gönüllü birliklerin yetersiz kalmasından dolayı Bursa alınamamıştır.
YOsman Bey Ahi Tarikatı liderlerinden Şeyh Ede-bali’nin kızıyla evlenmiştir.

                  ORHAN BEY(1326-1362)
  Osman Bey döneminde kuşatıldığı halde alınamamış olan Bursa Bizans’tan alınmıştır.(1326). Bursa bir müddet sonra başkent yapılmıştır.
  Maltepe Savaşı(1329):
Sebep: Kocaeli Yarımadası’nın fetihlerine başlayan Osmanlı’nın İznik’i kuşatması Bizans’ı harekete geçirmiştir.
   Bizans’ın Osmanlı ilerlemesini durdurmak için  ilk defa Anadolu’ya geçirdiği imparatorluk ordusu Osmanlı karşısında malub olmuştur.
  Maltepe(Palekanon) Savaşının Sonuçları: 
YOsmanlı Anadolu’da ön plana çıkmıştır.
Yİznik’in fethine zemin hazırlanmıştır.
YKocaeli Yarımadasının fethi kolaylaşmıştır.

   1331’de İznik; 1337’de ise İzmit alınarak Kocaeli Yarımadasının fethi tamamlanmıştır.
  1345 yılına Karesi Beyliğindeki iç karışıklıklardan faydalanan Orhan Bey Karesi Beyliğinin bir kısmını Osmanlı topraklarına katmıştır. 
  Karesi Beyliğinin Osmanlı’ya katılmasının Önemi:
YRumeli’ye geçiş için zemin hazırlandı
YOsmanlı ilk defa donanmaya sahip oldu.
YEvrenos, Hacı İlbeyi ve Ece Halil Bey gibi tecrübeli devlet adamları Osmanlı hizmetine girdi.
YAnadolu Türk birliği çalışmaları için ilk adım atıldı.
NOT: Karesi Beyliği Osmanlı’ya katıldıktan sonra bir daha Osmanlı’dan ayrılmayan bir beyliktir.

  Balkanlara yerleşmek Orhan Bey’in temel politikasıydı...
  Bu dönemde Bizans tahtını ele geçirmek isteyen Kantekuzen, yönetimde bulunan Yuannes’e karşı Orhan Bey’den yardım isteyerek amacına ulaştığı gibi; hükümdarlık yıllarında da Sırp ve Bulgarlara karşı Orhan Bey’den yardım istemiştir. Orhan Bey Bizans’a  oğlu Süleyman Paşa’yı göndererek yardım etmiştir. Bu yardımlardan dolayı Osmanlılar, Rumeli’yi yakından tanıdığı gibi, Bizans halkının sempatisini kazanmış ve Bizans’tan da üs olarak, Rumeli’den Çimpi Kalesi’ni almıştır. Çimpi Kalesi Osmanlı’nın Rumeli’de  edindiği ilk toprak parçasıdır. (1353). Rumeli’de ilk uç beyi olan Süleyman Şah Rumeli’nin fethini tamamlamıştır.

   Dönemin Diğer Özellikleri:
YFethedilen Tekirdağ, Aydos ve Semendre’ye Ka-resi yörükleri yerleştirildi.
Y1354 yılında Eretnalılar’dan Ankara alındı.
Y1335 yılında, İlhanlılar’a verilmekte olan vergi kesildi.
YBursa devlet merkezi olarak kullanıldı.
YAlaaddin Paşa Osmanlı Devletinin ilk veziri olarak tayin edildi.
Yİlk divan teşkilatı oluşturuldu.
YDursun Fakih Osmanlı’nın ilk kadısı olarak tayin edildi.
Y1330’da İznik’te ilk medrese açıldı.
Yİlk müderris olarak Davud-ı Kayserî tayin edildi.
YYaya ve müsellem olmak üzere ilk düzenli ordu kuruldu.
Yİlk vakıf teşkilatı oluşturuldu.
YBizans’ın Anadolu’daki siyasi gücü sona erdi.
YEretnalılar’dan Bolu alındı.
YFetihler Edirne’ye kadar genişledi.
YYapılan teşkilatlar beyliği devlet haline getirdi.


              I. MURAT (1362-1389)

  Sazlıdere Savaşı(1362):
  Osmanlı ordusu Rum ve Bulgar güçlerini malub ederek Edirne’yi ele geçirmeyi başardı. Balkanların yolu Osmanlılara  açılmış oldu. Sırpsındığı zaferinden sonra ise Edirne başkent yapıldı.
 
  Sırpsındığı Savaşı(1364):
  Sırp, Macar, Bulgar, Eflak ve Bosna güçleri Osmanlı’ya karşı birleşmiştir. Osmanlı’ya baskın yapmayı planlayan haçlı birliğini Hacı İlbeyi bir gece baskını ile Meriç sahilinde dağıtmıştır. İlk defa haçlılar ile karşılaşan Osmanlı bu zafer sonucunda Bulgarları himaye altına almıştır.
  1371 yılında Sırplar ile yapılan Çirmen Savaşı sonucunda ise Sırplar malub edilerek vergiye bağlanmıştır.
   1387’de Osmanlı akıncı kuvvetlerinin Balkan milletleri tarafından Ploşnik’te pusuya düşürülerek imha edilmesi haçlılara cesaret vermiş ve Osmanlı’ya karşı yeni bir haçlı birliği oluşturulmuştur. Osmanlı güçleri haçlıları Kosova’da malub etmeyi başarmıştır.
  Kosova Zaferinin Önemi:
YSırbistan itaat altına alındı.
YI. Murat savaş meydanında şehit oldu.
YOsmanlının Balkanlardaki  durumu sağlamlaştı.
Yİlk defa Osmanlı tarafından top kullanıldı.
YOsmanlıya ilk defa Anadolu beylerinden yardım geldi.
YBalkanlarda en önemli güç olarak Macarlar kaldı.

  Dönemin Diğer Özellikleri:
YRumeli’de ilk beylerbeyliği kuruldu. (Lala Şahin Paşa)
YFilibe’nin alınması Bizans ile Sırp ve Bulgarların bağlantısını kesti.
YGümülcine, Dimetoka ve Dedeağaç alındı.
Y1367’de Trakya’nın fethi tamamlandı.
YRumeli’ye geçişlerde Ceneviz gemilerinden de faydalanıldı.
YKaramanoğullarına karşı yapılan ilk savaşta üstünlük sağlandı.
YHamitoğullarından  80000 altın karşılığında Akşehir, Beyşehir ve Karaağaç alındı. ( Bu durum                              beyliklere Osmanlı’nın iktisadi seviyesinin yüksekliğini gösterdi.)
YHamitoğullarının topraklarının alınması ile Osmanlı ile Karamanoğulları komşu olmuştur.
YBu dönemden itibaren Anadolu’ya hakim olma politikası izlenmiştir.
YBursa ve Edirne ikisi birden başkent olarak kullanıldı.
YRumeli’ye yerleşme siyaseti izlendi.
YRumeli’ye Türkmenler yerleştirildi.
YKapıkulu örgütü oluşturuldu.
YYeniçeri ocağı kuruldu.
YTimar sistemi oluşturuldu
YKazaskerlik, sadrazamlık ve defterdarlık oluşturuldu.
Yİlk mali teşkilat yapıldı.
YMemluklu Osmanlı’ya ilk elçisini gönderdi. Bu durum Osmanlının Memluklu tarafından tanındığını gösterir.
YPençik sistemi uygulandı.
                        
                    I. BAYEZİD (1389-1402)

  Öncelikle Anadolu Türk birliğini sağlamaya çalışan I. Bayezid Anadolu beyliklerinin büyük çoğunluğunu itaat altına alarak Anadolu Türk birliğini sağlamıştır.

    İstanbul Kuşatmaları:
1391: İstanbul ilk defa kuşatıldı. Abluka niteliği taşıyan bu kuşatma Karamanoğulları tehlikesinin belirmesinden dolayı kaldırıldı.
1395: İstanbul ikinci defa kuşatıldı. Haçlıların Osmanlıya karşı birleşmesi sebebiyle kuşatma kaldırıldı. (Niğbolu Savaşı)
1397: Üçüncü kuşatma yapılmıştır.
1399: Dördüncü kuşatmadır. Timur tehlikesi belirince kuşatma kaldırılmıştır.
  Timur tehlikesi belirince Bizans ile I. Bayezid antlaşma imzalamıştır:
Yİstanbul’da bir Türk mahallesi kurulacak ve bir cami yapılacaktır.
YTürkler ticaret için İstanbul’a girip çıkabilecektir.
Yİstanbul’da bir kadı bulunacaktır.
YBizans her yılı Osmanlı’ya 10000 düka altın ödeyecektir.
  Önemi:
Yİstanbul’a girip çıkan Türkler şehiri iyice tanımıştır.
YBizans Osmanlının üstünlüğünü kabul etmiştir.

  Niğbolu Savaşı(1396):
  Almanya, İtalya, Fransa ve İngiltere’den gelen haçlılar, Macar kralı Sigismunt önderliğinde Osmanlıya karşı harekete geçmiştir. Niğbolu Kalesi komutanı Doğan Bey I. Bayezid İstanbul kuşatmasını kaldırıp yardımına gelene kadar haçlılara karşı kaleyi korumayı başarmıştır. Savaş Osmanlının zaferi ile sonuçlanmıştır.
  Önemi:
YMemluklu ülkesindeki Abbasi halifesi Bayezid’e Sultan-ı İklim-i Rum unvanını verdi. Bu durum Bayezid’e Anadolu’yu emrinde birleştirmenin hukuki haklılığını verdi.
YEflak ve Bosna beyleri bağlılık bildirdi.
YYunanistan Osmanlı egemenliğine girdi.
YBulgaristan’ın tamamı alındı
YBizans vergiye bağlandı.
NOT: Avrupalı devletler ilk defa Osmanlı’ya karşı bir sefere katılmıştır.



  Ankara Savaşı(1402):
  Sebepleri:
YOsmanlı ile Timur Devletinin cihan hakimiyeti mücadelesi
YAnadolu beylerinin I. Bayezid’e karşı Timur’dan yardım istemesi
YTimur ile Bayezid arasındaki ağır mektuplaşmalar
YBayezid’in   Erzincan’ı, Timur’un ise Sivas’ı iş-gal etmesi    
YBağdat beyi Ahmet Celayir ve Karakoyunlu beyi Karayusuf’un Timur’a karşı Bayezid’e sığınması
NOT: Bayezid daha önceden Malatya’yı almış olduğundan dolayı Memluklular Osmanlıya istenen yardımı göndermemiştir.

  Osmanlı kuvvetleri Timur karşısında dağılmıştır.

  Ankara Savaşının Sonuçları:
YAnadolu Türk birliği bozuldu
YOsmanlı yıkılma tehlikesi geçirdi
YAnadolu Timur’un etkisine girdi
YBizans’ın ömrü uzadı
YBalkanlardaki Türk ilerleyişi aksadı
YAnadolu beylikleri tekrar kuruldu.
YFetret devri başladı
YTimur Bursa’daki devlet arşivini tahrip etti

   Ankara Bozgununa Rağmen Balkanlarda Önemli Çözülmenin Olmayışının Nedenleri:
YBalkanlarda Süleyman Paşa’nın oluşu
YOsmanlının teşkilatçılığının iyi oluşu
YHalkın Osmanlıdan memnun oluşu.
YAvrupa’da 100 Yıl Savaşlarının oluşu
Timur’un Osmanlı ordusunu imha etmeyişi

  Dönemin Diğer Özellikleri:
YSınırlar Tuna’dan Orta Fırat’a kadar genişledi
YMemluklu ile komşu olundu
YPontus ile komşu olundu
YAnadolu’da son Bizans yerleşimi olan Alaşehir alındı
YVenedik ile ilk ticaret antlaşması yapıldı.
YGelibolu’da ilk tersane kuruldu
YElbistan ve Divriği alındı
YKütahya merkezli olarak Anadolu beylerbeyliği kuruldu
YAmasya alındı
Yİlk defa Anadolu birliği sağlandı.

             FETRET DEVRİ(1402-1413)
  Ankara savaşından sonra I. Bayezid’in oğulları arasında 11 yıl sürecek olan taht kavgası başlamıştır.
   Musa Bursa’da; İsa Balıkesir’de; Süleyman Edirne’de; Mehmet ise Amasya’da hükümdarlığını ilan etmiştir. Taht kavgalarından başarılı bir şekilde çıkan I. Mehmet, devleti tek hükümdar olarak yönetmeye başlamıştır.


  Fetret Döneminin  Özellikleri:
YMerkezi otorite zayıfladı
YBizans, Venedik, Ceneviz, Sırp, Eflak ve Bulgarlara  tavizler verildi.
YBizans Osmanlı şehzadelerini kışkırtarak ayakta durmaya çalıştı.
YMusa Çelebi İstanbul’u kuşattı.

                I. MEHMET (1413-1421)  
 YDevleti tekrar eski gücüne kavuşturmaya çalışan I. Mehmet Osmanlı Devleti’nin ikinci kurucusu olarak ta bilinir.
YDış politikada barışçıl; iç politikada ise birleştirici bir politika izlenmiştir.
YGenişlemekten ziyade iç sorunlar ile ilgilenildi.
YAydınoğlu Cüneyt Bey’den İzmir alınmıştır.
YCenevizliler’den Samsun alınarak Karakoyunlular ve Akkoyunlular ile komşu olundu.
Y1410 yılında Saruhanoğulları Beyliği Osmanlıya bağlandı.
YVenedik ile ilk deniz savaşını yapan Osmanlı malub oldu(1416).
YBalkan fetihlerine başlanıp Dobruca ve Avlonya alındı.
YKaramanoğullarından Akşehir, Beyşehir ve Seydişehir alındı.
YGelibolu tersanesi genişletildi.

   Düzmece Mustafa İsyanı:
  Ankara savaşından sonra Timur tarafından Semerkant’a götürülen Mustafa Çelebi daha sonra Anadolu’ya dönerek I. Mehmet’e karşı taht mücadelesi başlamıştır. Mücadeleyi kaybeden Mustafa Çelebi Bizans’a sığınmıştır.

  Şeyh Bedrettin İsyanı:
  Döneminin en ünlü ilim adamlarından ders almış olan Şeyh Bedrettin fetret döneminde Musa Çelebi’nin kazaskerliğini yapmıştır.
  Şeyh Bedrettin yeni bir hanedan kurmak ve islami düşünceden ayrılan düşüncelerini uygulayabilmek için Börklüce Mustafa ve Torlak Kemal ile beraber isyan etti. İsyan 1420’de bastırılarak Şeyh Bedrettin idam edildi. Bu isyan Osmanlı tarihinde ilk ciddi dini karakterli isyandır.

                II. MURAT(1421-1451)
  II. Murat tahta çıktığı yıl Bizans’ın serbest bıraktığı Düzmece Mustafa ile ilgilenmek zorunda kaldı. Amcasının isyanını bastırarak, amcasını öldüren II. Murat bundan sonra İstanbul’u kuşattı(1422). Kuşatmadan kurtulmak isteyen Bizans şimdi ise Murat’a karşı küçük kardeşi Mustafa’yı harekete geçirdi. II. Murat bu isyanı da bastırmayı başardı.

  Edirne Segedin Antlaşması(1444):
  Sebepleri:
YOsmanlı’nın Macarlar karşısında başarılı olamaması
YKaramanoğullarının Anadolu’da Osmanlı aleyhine harekete geçmesi
 
  Maddeleri:
YAntlaşma 10 yıl geçerli olacaktır.
YBulgaristan Osmanlı himayesinde kalacak; Sırp Krallığı ise bağımsız olacaktır.
YMacaristan’a bırakılacak olan Eflak’tan vergi alınacaktır.
YTuna Nehri sınır olacaktır.
  Önemi:
YBalkan devletleri ile imzalanan ilk antlaşmadır.
YOsmanlılar için Balkanlarda ilk defa sınır kavramı ortaya çıkmıştır.
  Bu dönemde Karamanoğulları ile de saldırmazlık antlaşması imzalayan II. Murat tahtı oğlu II. Mehmet’e bıraktı.

  Varna Savaşı(1444):
  Sebepleri:
YII. Mehmet çocuk yaşta tahta geçince; antlaşma imzalarken 10 yıl savaşmayacaklarına dair yemin eden Balkan milletleri; fırsatı ganimet bilerek harekete geçmiştir. Yeminin geçersiz olduğunu bildiren papa ise Balkan milletlerini desteklemiştir.
YOsmanlıyı Balkanlardan atmak
   Varna Zaferinin Sonuçları:
YOsmanlı Ankara savaşından sonra tekrar eski gücüne kavuştuğunu gösterdi.
YMacar kralı Ladislas savaş meydanında öldü.
YYunanistan ve Bulgaristan Osmanlı yönetimine girdi.
   II. Kosova Savaşı(1448):
  Haçlılar Macar kralı Yanoş önderliğinde; Osmanlıyı Balkanlardan atmak için harekete geçmiştir. Arnavutlar ve Eflaklılar da bu savaşa katılmıştır. Bu savaş ta Osmanlının zaferi ile sonuçlanmıştır.
  Önemi:
YTuna’nın güneyinde egemenlik pekişti
YBalkanlar kesin olarak Türk yurdu haline geldi
YHaçlıların Osmanlıyı Balkanlardan atma ümidi kalmadı
YHaçlılar için savunma dönemi başladı(Bu durum II. Viyana kuşatmasına kadar devam etti).
   
  Dönemin Diğer Özellikleri:
YBelgrat ilk defa kuşatıldı
YHaçlı seferleri bitti
YTopçu ocağı kuruldu
YÖzgün Osmanlı bilimi doğdu
YVlad İsyanı başladı(Eflak beyi Kazıklı Voyvoda’nın isyanı)
YII. Mehmet’in tahtta bulunduğu dönemde yeniçeriler ulufe meselesinden dolayı Buçuktepe İsyanını çıkardılar(1446)
Y Devşirmeler ile Türk kökenli devlet adamları arasında çatışmalar başladı
YLehistan ile ilk ilişkiler başladı.
YSelanik alındı(Venedik’in ticari çıkarları zedelendi).

                   II. MEHMET (1451-1481)

  II. Mehmet ilk seferini Karamanoğulları üzerine yapmıştır.
 
    İstanbul’un Fethi(1453):
  Sebepleri:
YBizans’ın Osmanlının toprak bütünlüğünü bozuyor olması
Yİstanbul’un jeopolitik konumunun önemi
YBoğazların Akdeniz ve Karadeniz’in bağlantısını sağlıyor olması
YBizans’ın Avrupalıları Osmanlı aleyhine kışkırtıyor olması
YBizans’ın Osmanlı ülkesindeki şehzade isyanlarında etkili olması
Yİstanbul’un önemli ticaret yolları üzerinde olması
YOsmanlının  Rumeli’ye geçişi kolaylaştırmak is-temesi
YHz. Muhammet’in teşviki(Hadis-i Şerif)
YII. Mehmet’in Hıristiyan alemini kontrol altına almak istemesi

  İstanbul’un Fethi İçin Yapılan Hazırlıklar:
YII. Murat’ın Eflak ve Boğdan ile yaptığı antlaşmalar yenilendi
YKaramanoğulları etkisiz hale getirildi.
YAnadolu Hisarının karşısına Rumeli Hisarı (Güzelce Hisar) yapıldı.
YSurların dışındaki topraklar alındı.
YBalkanlar yönüne ihtiyati kuvvet gönderildi.
YBüyük toplar döktürüldü.
YHalice karadan indirilmek üzere gemiler yapıldı
YMora üzerine kuvvet gönderildi
YHavan topu döküldü
YMarmara ile Boğazın kesiştiği yere deniz gücü yerleştirildi.

  Bizans’ın Aldığı Önlemler:
YII. Mehmet’e vergi teklif edildi
YAvrupa’dan yardım istendi
YÜcretli asker alındı
YSurlar tamir edildi
YHalicin girişi zincir ile kapatıldı
YErzak stoku yapıldı
YXI. Konstantin Dragazeses Katolik ve Ortodoks kiliselerini birleştirmeye çalıştı

  6 Nisan 1453’de başlayan kuşatma 29 Mayıs 1453’de Salı günü sonuçlandı.

   Sonuçları:
YAvrupalılar önemli bir üssünü kaybetti
YOsmanlı hareket ve denetim kolaylığı elde etti
YKaradeniz ve Akdeniz’in geçiş kontrolü Osmanlının eline geçti
YKuzey ve Doğu Avrupa’dan gelen ticaret yolu bütünüyle Osmanlının denetimine girdi
YOrtaçağ boyunca yaşayan Doğu Roma tarihe karıştı
YOsmanlı toprakları arasında bütünlük sağlandı.
Yİpek Yolu Osmanlının eline geçmeye başladı
YOsmanlının İslam aleminde saygınlığı arttı
YOrtaçağ kapanıp, yeniçağ açıldı
YOsmanlının yükselme dönemi başladı
YŞehirlerin sağlam surlarla dahi korunamayacağı anlaşıldı
YBizans yıkılınca Avrupa’nın ilgisi papalık üzerinde yoğunlaştı
YBizans imparatoru bir azap askeri tarafından öldürüldü

  II. Mehmet’in Ortodokslara iyi davranması ve patrikhaneyi İstanbul’da bırakmasının sebepleri:
YHıristiyan alemini bölmek
YOrtodoks-Katolik birleşmesini önlemek
YPatrikhaneyi kontrol altında tutmak
YBatı yönündeki savaşlarda Ortodoksları lehine ha-reket ettirmek 
YHıristiyanlara iyi davranıldığını göstermek

Not: Fetih esnasında Galata’da Cenevizliler oturuyordu.
 
  Mora’nın Fethi(1460):
  Bizans’ı diriltme ümitlerinin söndürülmesi için Mora fethedilmiştir. Mora’da Venedik’e ait bazı ka-leler bırakıldı.

  Trabzon’un Fethi(1461):
  1456 yılından beri vergi vermekte olan Trabzon’un Rum İmparatorluğundan alınması ile Karadeniz bölgesi Osmanlı yönetimine girmiştir. Trabzon’un fethi Osmanlı ile Akkoyunluların arasını açmıştır. Trabzon’un alınması ile Bizans’ı diriltme ümitlerine bir darbe daha vurulmuştur.

  Balkanlardaki Faaliyetler:
Y1459 yılında Macaristan’ın elinde bulunan Belgrat hariç bütün Sırbistan fethedildi.
Y1478’de Arnavutluk alındı
Y1462’de Eflak vergi veren özerk bir eyalet haline geldi(Vlad Tepeş malub edildi).
Y1463’de Bosna alınarak sancak haline getirildi. (Venedik’in karadan kuşatılabilmesi için Bosna’nın alınması gerekliydi)
YBelgrat kuşatıldıysa da alınamadı.
YOsmanlı ile Macaristan komşu oldu

   Anadolu’daki Faaliyetler:
Y1459’da Cenevizliler’den Amasra alındı.
Y1460’da Candaroğullarından Sinop alındı              
Y1461’de Trabzon alındı
Y1466’da Karamanoğullarından Konya ve Karaman bölgesi alındı
YKaramanoğullarının kışkırtmaları sonucu Osmanlı ile karşı karşıya gelen Akkoyunlular 1473 yılında Otlukbeli Savaşında malub edildi. Uzun Hasan’ın yönettiği Akkoyunlu Devleti Osmanlı için tehlike olmaktan çıktığı gibi; Doğu Anadolu’da Osmanlı üstünlüğü sağlanmıştır. (Uzun Hasan Fatih’e karşı girişeceği cihan hakimiyeti mücadelesinde başarılı olabilmek için Venedik ile Tebriz antlaşmasını dahi imzalamaktan çekinmemiştir.)
YKaramanoğullarının topraklarının büyük bir kısmı Osmanlının  eline geçince, Memluklu Devleti tedirginleşmiştir. İstanbul’un fethinden sonra Osmanlıyı kıskanmaya başlamış olan Memluklu, Hicaz su yolları meselesini ciddileştirerek Osmanlı ile olan ilişkilerini gerginleştirdi.( Bu dönemde Memluklu ile savaş olmadı).

  Denizlerdeki  Faaliyetler:
  Bu Dönemde Alınan Adalar: Taşoz, Semadirek, Gökçeada, Bozcaada, Limni, Sisam, Eğriboz, Zen-ta, Kefalonya ve Ayamavra (Rodos kuşatıldıysa da alınamadı.)
  Güçlü bir donanma meselesi I. Bayezid döneminde ilk defa gündeme gelmişti. II. Mehmet döneminde ise hatırı sayılır bir donanma oluşturulmuştur. Fakat bu donanma Venedik ve Ceneviz donanmalarını geçecek güçte değildir. Bu dönemde papalık ve Napolinin de güçlü donanmaları vardır.
  İstanbul’un alınması ile Venedik ve Ceneviz ile Osmanlı’nın ilişkileri daha fazla yoğunlaşmıştır. Osmanlının bu iki devletle de denizlerde çıkarları çatışıyordu.
  
  1463-1479 yılları arasında meydana gelen Osmanlı-Venedik savaşlarının özellikleri:
YOsmanlının galibiyeti ile sonuçlandı
YVenedik savaş esnasında Arnavut ve Macarlardan yardım almıştır.
YKaramanoğulları ve Akkoyunlular Venediklileri desteklemiştir
YEğriboz Venedikten alınmıştır.
YVenedik vergiye bağlanmıştır
YVenedik’i haçlı birliğinden koparmayı ve Venedik’in haçlı alemi ile birleşmesine ve ticari faaliyetleri canlandırmayı isteyen Fatih, Venediklilere ticari imtiyazlar ve İstanbul’da elçi(balyos) bulundurma hakkı verdi.

  1475’de Cenevizlilerden, Kırım’ın Menkub, Kefe ve Azak kentleri alındı. 1478 yılında Kırım Hanlığı da Osmanlı hakimiyetini kabul edince, Karadeniz Türk gölü haline geldi.

  Otranto Seferi(1480):
İtalya’yı alarak Hıristiyan alemini kontrol altına almak isteyen ve Venedik’i Adriyatik’te güç durumda bırakmak isteyen Fatih Gedik Ahmet Paşa’yı Otranto’nun fethi ile görevlendirmiştir. 1480 yılında alınmış olan Otranto II. Bayezid’in tahta çıktığı dönemde Cem meselesi çıkınca gereken müdahalenin yapılamamasından dolayı 1481 yılında geri bırakılmıştır.( Otranto’nun alınmasından sonra İtal-ya içlerine  Pulya Seferi başlatılmıştı)

 
  Dönemin Diğer Özellikleri:
YSahn-ı Seman Medresesi kuruldu
YTopkapı Sarayı yapıldı
YKanunname-i Âl-i Osman hazırlandı
YTürk tarihinde ilk defa saltanat hukuku yapıldı
Yİlk altın para basıldı
YSınırlar Fırat’a kadar dayandı
YEnderun mektebi teşkilatlandırıldı
YYönetimde devşirmelere ağırlık verildi
YOsmanlının imparatorluk dönemi başladı
YKaradeniz ve Ege Türk gölü haline geldi
YHükümdarların saray dışından evlenmesi yasaklandı
Y1471’de Alaiye beyliği alındı
Yİlk defa havan topu kullanıldı
Yİtalya’ya sefer düzenlettiren tek Osmanlı padişahı Fatih’tir.

        II. BAYEZİD DÖNEMİ (1481-1512)
                                                                               
  CEM OLAYI (1481-1495):
 
  ÖNEMİ:
YOsmanlı Devletinin iç meselesi dış mesele haline geldi.
YAvrupalılar Cem’i Osmanlıya karşı baskı unsuru olarak kullandı.
YAvrupa yönündeki ilerleyiş aksadı.
YCem’in kendisine sığınmasını kabul eden Memluklu ile Osmanlının arası açıldı.
YKaramanoğulları sorunu yeniden ortaya çıktı.
YFatih’in kardeş katli ile ilgili kanun ve uygulaması haklılığını gösterdi.
YOsmanlı, İspanya’da katledilen Müslümanlara gerektiği gibi yardım edemedi.
 
               Osmanlı-Memluklu İlişkileri
           
1485-1491 Savaşları:
 
Sebepleri:
Yİlişkilerin Fatih devrinden itibaren bozuk olması
YDulkadiroğulları ve Ramazanoğulları üzerindeki rekabet
YMemluklunun Karamanoğullarını himaye etmeye çalışması
YMemluklunun Cem’in sığınmasını kabul etmesi
 
  Savaşta herhangi bir taraf üstün olmamakla beraber Osmanlı Memluklu karşısında gereken başarıyı gösterememiştir. Tunus hükümdarı Sultan Osman’ın arabuluculuğu sonucu antlaşma yapılmıştır. Osmanlı Adana ve Tarsus civarını gelirleri Hicaz vakıflarına bırakılmak şartıyla Memlukluya bırakmıştır. 
        
              Osmanlı-Venedik İlişkileri

  Venedik ile 1499 yılında yapılan Burak Adası Deniz Savaşında Osmanlı Devleti gelip geldi. Osmanlı ilk defa bu deniz savaşında top kullanmış ve Venedik’e karşı kesin üstünlük kurulmuştur. Venedik’ten Modon, Koron ve İnebahtı alınmıştır.

               Osmanlı-Safevi İlişkileri
YŞah İsmail Şiilik propagandası yaparak Doğu Anadolu’yu Osmanlıdan koparmak istiyordu.
YTürkçe’yi çok iyi kullanması Şah İsmail’in Anadolu halkı üzerindeki etkisini artırıyordu.
YŞah İsmail Anadolu’ya gönderdiği, halife adı ve-rilen,  adamları ile Anadolu halkını kışkırtıyordu.
YTrabzon şehzadesi olan I. Selim Şah İsmail’in faaliyetlerini yakından izliyordu. Bazen Safeviler’e karşı mücadelelere girip onlardan toprak aldıysa da II. Bayezid alınan yerleri geri vermiştir.

                 Şah Kulu İsyanı(1511)

  Bu isyan Şah İsmail’in çalışmaları sonucunda, Şah İsmail’in adamları tarafından çıkarılmıştır. Bu isyan Gökçay Meydan Savaşı ile bastırılarak Şah Kulu denilen isyancı ve bazı isyancılar öldürülmüştür.

             Dönemin Diğer Özellikleri          
YMacaristan, Lehistan ve Venedik’e akınlar düzenlendi.
Yİlk defa üretilen mallara standart ve kalite kontrolü şartı getirildi.
Y1484 yılında Kili ve Akkerman’ın alınması ve Buğdan’ın tekrar bağlılık bildirmesi sonucunda Osmanlı ile Kırım arasında kara bağlantısı kurulmuştur.
YDenizlerde Venedik ve Ceneviz’e karşı kesin üstünlük kurulurken; bu dönemde İspanya ve Portekiz denizlerde ön plana çıkmaya başlamıştır.
YCem meselesi, Fatih zamanında alınan yerlerin teşkilatlandırılması ve padişahın pasif karak-terinden  dolayı bu dönem kısmen de olsa sönük geçmiştir.

           I. SELİM DÖNEMİ(1512-1520)
  II. Bayezid son dönemlerinde Osmanlı tahtının varisi olarak büyük oğulları olan Ahmet ve Korkut’u  göstermeye başlamıştı. Bu durumu bilen                I. Selim kardeşlerine nazaran tahta geçme konusunda daha avantajlı olabilmek için babası                          II. Bayezid’den Rumeli’den sancak istedi. Bu isteği Osmanlı geleneğinin bir sonucu olarak yerine getirilmeyen I. Selim isteğini tahakkuk ettirebilmek için Trabzon’dan Rumeli üzerine harekete geçti. Osmanlı ordusuna karşın giriştiği savaşta malüb olsa da yeniçeri askerinin isteği üzerine II. Bayezid I. Selim’in Rumeli konusundaki isteğini kabul etti. 
  I. Selim Osmanlı tahtını ele geçirdikten sonra kardeşlerini öldürtmüştür.
                  İran (Çaldıran) Seferi(1524)
Sebepleri:
YOsmanlıya yönelik olan Safevi tehlikesini ortadan kaldırmak
YŞiiliğin Anadolu’da yayılarak halkın bölünmesine zemin hazırlamasını önlemek
YTürkistan ile kara bağlantısı kurmak

  Bu gün İran sınırları içinde bulunmakta  olan Çaldıran’da yapılan savaşı Osmanlı ordusu kazanmıştır.

  Çaldıran Zaferinin Sonuçları:
YDoğu Anadolu’nun fethi sağlanarak bölgede Osmanlı üstünlüğü kuruldu.
Yİran tehlikesi geçici olarak uzaklaştırıldı.
YTebriz-Halep arasındaki İpek Yolu Osmanlının kontrolüne geçti.
YDönüşte yapılan Turnadağ Savaşı(1515) ile Dulkadiroğulları Osmanlı hakimiyeti altına alındı.(Anadolu Türk birliği kesin olarak sağlandı)
YKemah, Diyarbakır, Mardin, Siirt, Muş, Bingöl, Bitlis ve Tunceli alındı.
Yİran’dan bir çok zanaatkar İstanbul’a getirildi.

                    Mısır Seferi (1516-1517)
Sebepleri:
YI. Selim’in İslam birliğini sağlama düşüncesi
Yİslam alemini rahatsız eden Portekizlilere karşı Memluklunun tepkisiz davranması
YI. Selim’in Baharat Yollarını kontrol altına alarak ekonomik bakımdan Avrupa’yı kontrol altına almak
Yİran seferleri esnasında güney yönünden emin olmak
YDulkadiroğulları ve Ramazanoğulları meselesi
YMemluklunun İran ile Osmanlı’ya karşı ittifak yapmaya çalışması
YFatih döneminden itibaren ilişkilerin bozuk olması
NOT: Sefer İslam alemi üzerine yapılacağından dolayı devrin şeyhülislamı olan Ali Cemali Efendiden fetva alınmıştır.
  1516 yılında Kansu Gavri komutasındaki Memluklu ordusu Mercidabık’ta malüb edildi. Kansu Gavri savaş meydanında ölmüştür. Suriye bölgesi Osmanlı egemenliğine girdi.
  1517 yılında Tomanbay komutasındaki Memluklu ordusu Ridaniye’de malüb edilerek Mısır’ın fethi tamamlandı. ( Ridaniye’ye gidilirken Sina Çölü geçilmiştir.)
NOT: Bu savaş esnasında ilk defa yivli top kullanılmıştır.

Mısır Seferinin Sonuçları:        
YHicaz, Yemen ve Sudan Osmanlıya bağlılık bildirdi.
YVenedikliler Kıbrıs için Memlukluya verdiği vergiyi Osmanlıya vermeye başladı.
YBaharat Yolu Osmanlının kontrolüne geçti( Coğrafi Keşifler yolları değiştirdiğinden dolayı Osmanlı Baharat Yollarından gerektiği gibi faydalanama-mıştır.)
YDoğu Akdeniz sahilleri Osmanlını eline geçti.
YHalifelik Osmanlı soyuna geçti( Osmanlı teokratik bir özellik kazandı)
YKutsal emanetler İstanbul’a getirildi.
YElde edilen gelir ile hazine doldu.
YHalifelik ilk defa Arap olmayanlara geçti.
NOT: Mısır seferi en uzun ve en kârlı seferdir.
NOT: Doğu ve Güney Doğu Anadolu’nun itaat altına alınmasında İdris-i Bitlisî denilen kişinin bölge halkını Osmanlıya ısındırması da etkili oldu.

              Dönemin Diğer Özellikleri
 YBarbaros Hayrettin Paşa gönüllü olarak Osmanlı himayesini kabul etti.
YOsmanlı İslam aleminin hukuki temsilcisi oldu.
YYavuz ilk defa babasına isyan eden şehzadedir.
YI. Selim ilk defa yeniçerilerin isteği ile padişah olan şehzadedir.
Yİlk defa Anadolu halkından devşirme alınmıştır.
  
    I. SÜLEYMAN DÖNEMİ (1520-1566)   

Tahta Geçerken I. Süleyman’ın Avantajları:
YDolu bir hazine vardır.
YTaht için rekabet edecek şehzade yoktur.
YMemluklu yıkılarak devletin güneyi güvenlik altına alınmıştır.
YSafeviler geçici de olsa sindirilmiştir.
YAskeriye disiplin altına alınmıştır.
YOsmanlı İslam aleminin lideri olarak görülmektedir.
Y1529 yılında ise Avrupa’yı bölen reform hareketleri başlamıştır.
NOT:Coğrafi keşiflerden dolayı ticaret yollarının değişmesi;açık denizlere işlek bir kıyısı olmayan Osmanlı’nın ise değişimden faydalanamaması Osmanlı’nın aleyhine olmuştur.
            Bu Dönemdeki Bazı İç İsyanlar     

                  Canberdi Gazali İsyanı
  Bu isyan Suriye valisi olan Canberdi Gazali tarafından çıkarılmıştır. İsyan büyümeden bastırılmıştır.
                     Ahmet Paşa İsyanı
  Sadrazam olmayı bekleyen Ahmet Paşa Mısır valisi yapılınca isyan etmiştir.

                    Kalenderoğlu  İsyanı
  Hacı Bektaş Veli soyundan geldiğini iddia eden Kalenderoğlu İran’ın etkisi ile isyan etmiştir.

                    Baba Zünnun İsyanı
  Vergilerin ağırlığını bahane eden Baba Zünnun İran’ın etkisi ile Yozgat’ta isyan etmiştir.
NOT: Bu isyanlar başarılı bir şekilde bastırılmıştır.
NOT: Mısır Seferi sonucunda Kölemen beylerinin tamamen ortadan kaldırılmaması Mısır civarında isyanların devam etmesine sebep olmuştur.
         
                    Batıdaki Gelişmeler

 Belgrat’ın Fethi(1521)
Sebep:
YKanuni’nin tahta geçtiğini Macaristan’a duyurmak için giden Osmanlı elçisinin Macarlar tarafından öldürülmesi
    Macarların  elinde bulunan Belgrat kısa sürede fethedilmiştir. 

Önemi:
YAvrupa seferleri için önemli bir üs elde edildi.
YOrta Avrupa’nın yolu Osmanlıya açıldı.
YSırbistan bölgesinin fethi kesin olarak tamamlandı.

Mohaç Savaşı(1526)
Sebepleri:
YOsmanlının Belgrat’ı alması
YFransız kralı Fransuva’nın Avrupa’da birlik kurmak isteyen Şarlken’e karşı Osmanlı’dan yardım istemesi

  Osmanlı ordusunun Avrupa üzerine sefere çıktığını öğrenen Şarlken Fransuva’yı serbest bırakmıştır. Mohaç Ovası’na kadar ilerlemiş olan Osmanlı ordusu ise burada karşılaştığı Macar ordusunu iki saatlik bir meydan muharebesi sonucu dağıtarak Macar Devletini yıkmıştır.

  Mohaç Zaferinin Önemi:
YOrta Avrupa’da Osmanlı egemenliği başladı.
YKanuni Protestanların sempatisini kazanmaya başladı.
YAvusturya ile Osmanlı komşu oldu.
YMacaristan’ın yıkılması üzerine Osmanlı ile arası açılan Avusturya adeta Avrupa’nın ön karakolu durumuna geldi.

 I. Viyana(Beç) Kuşatması(1529)
  Sebepleri:
YAvusturya arşidükü Ferdinand’ın Osmanlıya ait olan Budin’i alması
YMacar kralı Yanoş’un Osmanlıdan yardım istemesi
  Savaş hazırlıkları kuşatmaya göre yapıl-madığından  dolayı Viyana kuşatıldıysa da alınamamıştır.

Alman Seferi(1532)

Sebepleri:
YFerdinand’ın Budin’i kuşatması
YOsmanlının Ferdinand ve Şarlken’i etkisizleştirmek istemesi

  Alman seferi esnasında Osmanlı orduları Avrupa içlerine kadar girdiği halde Osmanlı ordusunun karşısına Avrupa orduları çıkamamıştır.

  Alman Seferinin Sonuçları:
YAlman prensleri Şarlken’in baskısından kurtul-muştur.
YProtestanlık Avrupa’da daha rahat yayılmaya başlamıştır.
YProtestanların Osmanlıya karşı sempatisi ar-tmıştır.
YKatoliklere karşı Avrupa’da denge unsuru elde edilmiştir.
YAvusturya Osmanlı üstünlüğünü kabul etti
YOsmanlını Avrupa üzerinde yaptırım gücü başladı
YAvusturya ile İstanbul Antlaşması imzalandı.

İstanbul Antlaşması(1533)
YAvusturya kralı protokol bakımından Osmanlı sadrazamına eşit kabul edildi
YFerdinand Macaristan işlerine karışmamayı kabul etti.
YFerdinand elinde bulundurduğu topraklara kar-şılık Osmanlıya 30.000 altın vermeyi kabul etti.
 
Önemi:
YAvusturya ile Osmanlının imzaladığı ilk ant-laşmadır.
YAvusturya üzerinde Osmanlının yaptırım gücü başlamıştır.
YAvusturya’ya ilk defa ekonomik yaptırım uy-gulanmıştır. 

  Ferdinand’ın Macaristan’a yönelik emellerinden vazgeçmemesi Kanuni’nin Macaristan’ı üçe bölmesine sebep olmuştur(1541):
YGüney Macaristan: Budin eyaleti olarak Osmanlıya doğrudan bağlandı.
YOrta Macaristan: Sigismunt idaresinde Osmanlıya bağlı Erdel Beyliği oluşturuldu.
YKuzey Macaristan: Vergisini vermek şartıyla Avusturya’ya bırakıldı.
 
 Avusturya ile 1543 yılından sonra tekrar savaşlar başladı. Avusturya ile 1562 yılında antlaşma imzalandı.Avusturya bu antlaşmayı da bozunca; Kanuni Zigetvar Seferine çıktı(1566). Zigetvar’ın fethedildiği sırada ise Kanuni savaş meydanındaki çadırında vefat etti.    


                 Osmanlı-Fransa İlişkileri

  Fransuva’nın Şarlken’e karşı Osmanlı’dan yardım istemesi ile beraber Osmanlı-Fransız ilişkileri başlamıştır. Fransa bu dönemde Şarlken’den  kurtarıldığı gibi; 1543 yılında Fransa’ya yardım için Barbaros Hayrettin Paşa Nis Seferini düzenlemiş;Turgut Reis ise 1552  Fransa’ya yardım amacıyla Andrea Doria’ya karşı savaşmıştır.



 Fransa’ya Kanuni’nin 1535 Yılında Kapitülasyon Verme Sebepleri:      
YŞarlken’in haçlı birliği kurmasını önlemek
YAkdeniz ticaretini canlandırmak
YFransız limanlarından faydalanmak
YAvrupa’da dost edinmek

Kapitülasyonların Şartları:
YFransız tüccarları Osmanlı ülkesinde serbest ticaret bir şekilde ticaret yapacak
YFransızlar Osmanlı ülkesinde diğer milletlere gö-re daha az vergi verecek
YFransızlar İstanbul’da elçi bulundurabilecektir.
YKudüs kiliselerini Fransız rahipler denetleyecektir.
YFransızlara din ve mezhep hürriyeti tanınacaktır.
YTürklerle Fransızlar arasındaki davalara Türk hakimler bakacak; mahkemelerde  Fransız tercümanlar bulundurulacaktır.
YTürk tüccarlar da Fransa’da benzer haklardan faydalanacaktır.
YBu antlaşma iki hükümdar hayatta kaldığı müddetçe geçerlidir.(Kanuni her hükümdar değişikliğinde Fransa’nın Osmanlı’ya tekrar yaklaşmasını amaçlamakta ve bu antlaşmanın ilerde Osmanlının aleyhine dönebileceğini tahmin edebilmektedir.)  
NOT: Antlaşmanın bu maddesine uyulmayıp her padişah kapitülasyonları yenilemiştir.Antlaşmanın son maddesi daha sonraki padişahlar tarafından Fransa’ya karşı tam olarak kullanılamamıştır. Kapitülasyonlar sonraki dönemlerde tek taraflı olarak verildiği gibi; 1740 yılından itibaren sürekli hale getirildi.
NOT: Kapitülasyonlar ilk dönem Osmanlı-Fransız ilişkileri için istikrar sağlayıcı bir faktör olmuştur.
NOT:Avrupa ekonomisi ilerleyip Osmanlı ekonomisinin önüne geçtikçe kapitülasyonlar Osmanlı için zararlı hale gelmeye başlamıştır.

                    Osmanlı-Safevi İlişkileri

Irakeyn Seferi(1534) 
Sebep:
YSafevi Şahı Tahmasb Osmanlının Doğu Anadolu topraklarını ülkesine katmak için çalışmaktadır.
   Osmanlı Devleti Bağdat’ı alarak Basra Körfezi’ne kadar inmiştir.

II. İran Seferi(1548)

Sebep:
YŞah Tahmasb, Azerbaycan ve Van’ı topraklarına katmıştır.
  İran’a karşı harekete geçen Kanuni İran’dan Van ve Tebriz’i almıştır. 1549 yılında ise Gürcistan alınmıştır.




Nahcıvan Seferi(1553-1554)  

 Sebep:
YŞah Tahmasb Erzurum’a kadar Osmanlı topraklarını işgal etmiştir.
  Harekete geçen Osmanlı ordusu Nahcıvan, Erivan ve Karabağ’ı ele geçirmiştir.

Amasya Antlaşması(1555)

  Şah Tahmasb’ın barış istemesi sonucu Safeviler ile barış imzalanmıştır.
  Tahmasb, Tebriz, Erivan, Irak ve Doğu Anadolu’nun Osmanlıya ait olduğunu kabul etmiştir.
Önemi:
YOsmanlı ile İran arasında imzalanan ilk antlaşmadır.
Yİran Osmanlının üstünlüğünü kabul etmiştir.
YIII. Murat zamanına kadar devam edecek olan barış dönemi başlamıştır.
NOT:İran savaşları Osmanlının batıdaki ilerleyişini olumsuz etkilemiştir.

                 Denizlerdeki Faaliyetler

Rodos’un Alınması(1522)
  Rodos ve Bodrum Kalesinin şövalyelerden alınması sonucunda Ege Denizindeki Türk hakimiyeti biraz daha güçlenmiştir.

  Bu dönemde Osmanlıyı kara savaşlarında malüb edemeyen Şarlken,Osmanlıyı denizlerde malüb edebilmek için Andrea Doria’ya büyük bir donanma hazırlattırmaya başladı. Bu durumu haber alan Kanuni Barbaros Hayrettin Paşayı İstanbul’a çağırdı. 1533 yılında İstanbul’a gelen Barbaros kendisine ait olan Cezayir’i de Osmanlı eyaleti haline getirdi. 

Preveze Zaferi(1538) 

  Venedik, Ceneviz, Portekiz, İspanya ve Malta deniz gücü Andrea Doria komutasında Osmanlıya karşı birleşmiştir. Preveze açıklarında meydana gelen deniz savaşını Barbaros’un komutasındaki Osmanlı kazandı. Bu zafer sonucunda Akdeniz’de Osmanlı hakimiyeti kuruldu.


Trablusgarb’ın Alınması(1551)

  Trablusgarb’ı Turgut Reis İspanyollardan almıştır.

Cerbe Zaferi(1559)
  Haçlı donanmasına karşı girilen ikinci büyük savaş ta Osmanlı donanmasının  galibiyeti ile son-uçlandı ve Akdeniz’de Osmanlı üstünlüğü tartışılmaz hale geldi.


Malta Kuşatması(1565)
  Şövalyelerin elinde bulunan Malta kuşatıldıysa da alınamamıştır. Turgut Reis kuşatma esnasında şehit olmuştur.

                    Hint Seferleri(1538-1553)   

Sebepleri:
YHint Müslümanlarının Portekizlilere karşı Os-manlıdan yardım istemesi
YPortekizlilerin Osmanlının güney eyaletleri için tehlike durumuna gelmiş olması
YBaharat Yolunun tekrar canlandırılmak istenmesi
YPortekizlilerin Türk hacıların gemilerini batırması

  1538 yılında Hadım Süleyman Paşa; 1551 yılında Piri Reis; 1552 yılında Murat Reis ve 1553 yılında Seydi Ali Reis komutasında seferler düzenlendiyse de istenilen sonuçlar elde edilememiştir.

Osmanlını Hint Seferlerinde Başarısız Olma-sının Sebepleri:
YPortekizlilerin okyanuslarda güçlü olması
YOsmanlı donanmasının okyanus şartlarına uygun olmayışı
YOsmanlının seferlere gereken önemi vermemesi
YPolitikasını Avrupa eksenli olarak yönlendiren Osmanlı Hindistan’ın önemini anlayamamıştır.
YOsmanlıyı yardıma çağıran Gücerat hükümdarı Mahmut’un ölümünden sonra Hintliler Osmanlıya gereken desteği vermemiştir.

NOT:Osmanlının Müslümanların yardım isteklerine cevap vermesi halifelik müessesesini elinde bulundurmasının bir gereğidir.

Hint Seferlerinin Sonuçları:
YYemen, Eritre, Sudan kıyıları ve Habeşistan’ın bir kısmı Osmanlı topraklarına katıldı.
Y Gemilerini seferler esnasında fırtınalarda kaybetmiş olan Seydi Ali Reis İstanbul’a yaya olarak dönmüş ve bölgede gördüklerini Mir’atül Memalik adlı eserinde toplamıştır.
YArap Yarımadası’nda kesin hakimiyet sağlan-mıştır.
YOsmanlı Devleti donanmasının okyanus şartlarına uygun olmadığını görmüştür.
YKızıl Deniz iç deniz haline geldi.
NOT:Osmanlı denizciliğinin Kanuni döneminde zirveye çıkmasında Müslüman Akdeniz korsanları etkili olmuştur.

          SOKULLU MEHMET PAŞA DÖNEMİ
                              (1564-1579)

                 II. SELİM DÖNEMİ (1566-1574)

Sakız’ın Alınması(1568):
  Sakız Adası Piyale Paşa tarafından Cenevizlilerden alınarak Ege sahillerinin güvenliği sağlandı.                   

Yemen’in Osmanlıya Bağlanması(1568):
  Özdemiroğlu Osman Paşa Yemen’i tamamen Os-manlıya bağlamıştır.
 

Kıbrıs’ın Fethi(1570-1571):
Sebepleri:
YDoğu Akdeniz’in güvenliğini sağlamak
YVenediklileri Akdeniz’den uzaklaştırmak

  Venedik Lala Mustafa Paşa tarafından Venediklilerden alınmıştır.
   Not: Kıbrıs’ın alınmasının Haçlıları harekete geçireceğini tahmin eden Sokullu Mehmet Paşa Kıbrıs’ın alınmasına karşı çıktıysa da II. Selim Sokullu Mehmet Paşanın tavsiyesine uymamıştır.

Kıbrıs’ın Fethinin Önemi:
YDoğu Akdeniz’in güvenliği sağlanmıştır.
YHaçlı dünyası Osmanlıya karşı birleşmiştir.
YKıbrıs’a Anadolu’dan göç olmuştur.

İnebahtı(Lepanto) Bozgunu(1571):
Sebep:
YKıbrıs’ı Osmanlıya kaptıran Venedik Haçlıları Osmanlıya karşı kışkırtmıştır. 
  Venedik, Ceneviz, İspanya, Portekiz ve Malta birleşik deniz gücü Osmanlı donanmasını İnebahtı açıklarında bir baskın harekatıyla dağıtmıştır. Sadece Kılıç Ali Reis tayfasını telef olmaktan kurtarmıştır.
Önemi:
YHaçlı donanmasından Osmanlı ilk ciddi malu-biyetini almıştır.
YKıbrıs’ın fethi ile kazanılan zafere gölge düşmüştür.
YHaçlı dünyası Osmanlıyı malüb etme yönünde ümit kazanmıştır.
NOT: Osmanlı Devletinin altı ay içinde donanmasını daha güçlü halde oluşturması Akdeniz’deki Osmanlı hakimiyetinin devam etmesine sebep olmuştur.

II. Selim Döneminin Diğer Özellikleri:
YII. Selim ilk defa ordu başında sefere çıkma geleneğinin terkeden padişahtır.
Yİlk defa bir dönem, padişahtan ziyade sadrazamın devlet işleri ile ilgilenmesinden dolayı, sadrazamın adıyla anıldı.
YSumatra’daki Açe Sultanlığına yardım edildi.
Y1574 yılında İspanyollardan Tunus alındı.
YII. Selim ilk defa İstanbul’da ölen padişahtır.

              III. MURAT DÖNEMİ(1574-1595)

Lehistan’ın Himaye Altına Alınması(1575):
  Lehistan’ın alınması sonucunda Osmanlı sınırları Baltık Denizi’ne kadar dayanmıştır.
NOT: Lehistan 1587 yılına kadar Osmanlı himayesinde kalmıştır.

Vadiüsseyl Savaşı(1577):
  Vadiüsseyl Savaşı sonucunda Osmanlı Devleti Portekizlilerden Fas’ı almıştır. Bu savaştan sonra zayıflamaya başlayan Portekizliler Hint Okyanusu hakimiyetini İngilizler ve Hollandalılara kaptır-mışlardır.
NOT: Fas hiçbir zaman Osmanlı tarafından kendi toraklarına katılmamıştır.

Osmanlı-Safevi Savaşları(1578-1590):
  İran’daki taht kavgalarından istifade edilerek Safe-vi Devletine savaş açıldı. On iki yıl süren savaşlar sonucunda Safeviler Osmanlı karşısında malüb oldu ve Safeviler ile Osmanlı arasında Ferhat Paşa( İstanbul Antlaşması) imzalandı. Bu antlaşmaya göre Osmanlı sınırları Hazar Denizi’ne kadar ulaştı. Osmanlı böylece doğuda en geniş sınırlarına ulaşmış oldu(Gürcistan dahil, bütün Kafkasya alındı.)  

Don-Volga Projesi:
  Bu proje ile Hazar Denizi ile Karadeniz don ve Volga nehirleri vasıtasıyla birbirine bağlanacaktı.
Projenin Amaçları:
YHazar Denizi’ne Osmanlı donanmasını çıkararak Safevi Devletini savaşlar esnasında arkadan kuşat-mak
YRusya’nın güneye inmesini önlemek
YBölgedeki iktisadi faaliyetleri Osmanlı kontrolüne alarak canlandırmak
YBölgedeki Osmanlı hakimiyetini pekiştirmek
YOrta Asya Türk Dünyası ile irtibat kurmak
YAstrahan bölgesini Rus tehlikesine karşı emniyet altına almak  

  Don-Volga kanalının  2/3’ü  kazıldığı halde, bu durumu çıkarlarına uygun bulmayan Rusya ve Osmanlı hakimiyetine tamamen girmek istemeyen Kırım Hanlığı projeyi engellemiştir.

Süveyş Kanalı Projesi:
  Bu proje ile Akdeniz ile Kızıldeniz birleştirilecekti.
Projenin Amaçları:
YPortekizlileri Hint Okyanusu’ndan uzaklaştırmak
YAkdeniz limanlarını tekrar canlandırmak
YBölgenin güvenliğini sağlamak
YUzak Doğu Müslümanları ile irtibat kurmak
 
  Bu proje bilinmeyen sebeplerden dolayı sonuçsuz kalmıştır.

Yükselme Dönemi Doğu Avrupa Siyaseti:
  Lehistan ile ilk ilişkiler II. Murat döneminde başlamıştır. Kırım ve Buğdan’ın alınması sonucunda Lehistan ve Rusya ile Osmanlı Devleti komşu olmuştur. 1489’da Lehistan ile ticari nitelikli ilk antlaşma imzalanmıştır.
  Bu dönemde yeni büyümeye başlamış olan Rusya Altınorda Devletinin parçalanması sonucunda oluşan hanlıkları egemenliği altına almakla uğraşıyor ve hanlıkların birbirleri ile birleşmemelerine özen gösteriyordu. Rus-Osmanlı ilişkileri II. Bayezid zamanında başladı. III. İvan II. Bayezid’e bir elçi göndererek  II. Bayezid’den Rusların Karadeniz’de ticaret yapma serbestliğini aldı
 
Yükselme Döneminde Dış Politika:
Yİçeride sorun çıktığı zaman dış işlerinde yumuşamaya gidilmiştir.
Yİçeride sorun olmadığı zamanlarda ise duruma göre doğu veya batı yönünde hareket edilmiştir.
YAvrupa devletleri arasında birlik oluşmamasına özen gösterildi.
YAvrupa’ya yönelik olarak yapılan seferlerin haklı bir sebebi olmasına özen gösterildi.
NOT: Osmanlı bu dönemde Avrupa siyasetine yön verebilmiştir.